نقش اعمال روزانه در کاهش استرس یکی از موضوعاتی است که در بحث استرس مطرح می‌شود. بسیاری از افراد به دلیل وجود استرس در رفتارشان، از این نقش و اثرات مفید آن در کاهش استرس بی‌اطلاع بوده و به آن کمتر بها می‌دهند. استرس بر کیفیت این اعمال اثر گذاشته و نقش آن را در بهبود زندگی کم رنگ می‌کند. با کم رنگ شدن این نقش در رفتار و اعمال روزانه، استرس در فرد زیاد می‌شود. می‌توان اینطور تصور کرد که اعمال روزانه در یک چرخه قرار دارند و بر استرس اثر می‌گذارند و در مقابل و در ادامه چرخه استرس هم بر کیفیت این اعمال روزانه اثر گذار می‌باشد. در این چرخه وقتی یک بخش مانند اعمال روزانه کیفیت خود را از دست بدهد، اثرات موثر آن بر استرس کاهش می‌یابد. زمانی هم که این اثرات بر استرس کاهش یابد، شما شاهد افزایش استرس در زندگی فرد خواهید بود.
عدم توانایی حذف استرس از زندگی
استرس بخشی از زندگی مدرن و امروزی است. شما نمی‌توانید این استرس را از زندگی حذف کنید. ترافیک، گرانی، اعتیاد، افت کیفیت موادغذائی، مشکلات ارتباطی بین افراد، معضلات اجتماعی، نداشتن امکانات زندگی شامل خانه و ماشین، بیکاری و غیره. در تمامی کشورهای دنیا این مشکلات برای بسیاری از افراد وجود دارد. حتی در کشورهای مرفه و پیشرفته با امکانات عالی زندگی، استرس خود را نشان می‌دهد. شاید نوع استرس در آن کشورها با کشورهای جهان سوم فرق کند، ولی وجود دارد. پس پذیرش این موضوع که استرس جزء لاینفک زندگی‌های امروزی است به عنوان اولین قدم در کاهش استرس از بعد روان‌شناسی مد نظر می‌باشد.
امروزه در قالب مهارتهای زندگی به افراد تعلیم داده می‌شود که چگونه استرس را کنترل کنند. نوع استرسی که امروز در بین مردم کشور ما شایع است، استرس سبک زندگی یا تیپ شخصیتی A می‌باشد. این سبک زندگی در رفتار حدود 30 الی 40 درصد از مردم جامعه دیده می‌شود. افرادی که این سبک زندگی را در رفتار نشان می‌دهند، کیفیت زندگی پائینی دارند. به سخن دیگر اعمال روزانه آنها فقط به صورت انجام وظیفه و عاری از لذت صورت می‌گیرد.
نقش اعمال روزانه در کاهش استرس
بسیاری از مردم این اعمال روزانه را انجام می‌دهند اما کیفیت این اعمال به گونه‌ای ملموس پائین‌تر از حد مطلوب و استاندارد است. اصلی‌ترین عامل موثر در این موضوع این است که وقتی افراد این اعمال را انجام می‌دهند، توجهی به انجام دادن آن ندارند. به سخن دیگر اینکه فقط فرد این اعمال را انجام می‌دهد و از انجام آن لذت نمی‌برد. عدم تمرکز بر انجام کار و کم توجهی به آن عامل عدم لذت از انجام کار می‌باشد. به دلیل مشغله فکری و اینکه یا فرد درگیر گذشته است و یا نگران آینده، عمده‌ترین تاثیر را بر کیفیت کار می‌گذارد.
1- خوردن
خوردن یک فعالیت ساده ولی بسیار موثر در کاهش استرس می‌باشد. خوردن به دلیل فراوانی بسیار در رفتار فرد، عاملی است که می‌تواند به خوبی اثرات مثبت و کاهش دهنده استرس را بر فرد مهیا کند. از طرف دیگر خوردن به عنوان رفتاری است که بسیار ساده نشان دهنده استرس در فرد می‌باشد. هر چه خوردن بی‌دقت و با عجله و شتاب باشد، نشان می‌دهد که فرد تمرکز کمتری بر کارها داشته و لذت کمتری از امور می‌برد. به سخن دیگر وقتی فشار روانی بر فرد زیاد می‌شود و یا اینکه سبک زندگی او سبک پراسترس می‌شود، او دچار خوردن‌های غیر آرام، بی‌کیفیت و بدون لذت می‌شود. وقتی این عمل - خوردن - کیفیت پائینی پیدا نمود، نقش کاهش استرس هم از این عمل گرفته می‌شود. خوردنی که نمی‌تواند به فرد احساس لذت، انگیزه و آرامش دهد، نمی‌تواند نقش اساسی و اصلی خود را ایفا کند. پس یک مرحله موثر بر کاهش استرس در رفتار فرد، از چرخه کاهش استرس حذف می‌شود. او فقط می‌خورد تا راه برود و توان حرکت داشته باشد. چون این خوردن حدود 15 تا 21 مرتبه در هفته تکرار می‌شود، یک عامل موثر در کاهش استرس از این چرخه خارج شده است.
اگر خوردن با دقت و کیفیت انجام شود، فرد می‌تواند در 24 ساعت حداقل سه مرتبه استرس خود را با خوب خوردن و با لذت خوردن کاهش دهد. اگر این توانایی به نحو احسن در تمامی رفتارهای ذکر شده در این مقاله شبیه به خوردن، صورت گیرد، شدیدترین استرس‌ها در رفتار فرد با انجام این اعمال به صورت صحیح، کاهش پیدا می‌کند.
2- خوابیدن
یکی دیگر از فعالیتهایی که در چرخه کاهش استرس بسیار موثر است و خیلی از مردم به آن اهمیت نمی‌دهند، خوابیدن است. خواب نعمتی است که به سرعت بسیاری از استرس‌ها، هیجانات کاذب، پرخاشگری‌ها و امثالهم را کاهش می‌دهد. به محض اینکه استرس بر فرد چیره می‌شود، حتی به صورت جزئی، خواب دچار تزلزل شده و علائم پائین آمدن کیفیت در آن آشکار می‌شود. طبق آمار حدود 30 الی 40 درصد مردم کشور ما دچار اختلال خواب هستند. این اختلال می‌تواند در به خواب رفتن، بیدار شدن‌های مکرر، بی‌خوابی و یا کیفیت خواب باشد. در تمام این موارد فرد احساس می‌کند که مانند گذشته، خواب نتوانسته است خستگی وی را از اعمال روزانه کاهش دهد. فرد سعی می‌کند که بیشتر بخوابد، ولی باز آن کیفیت سابق دیده نمی‌شود.
افرادی که دارای اختلال خواب هستند، یا خواب آنها کیفیت پائینی دارد، قادر نیستند که به مرحله عمیق خواب یا مرحله REM وارد شوند. این مرحله قادر است خستگی، کوفتگی، تنش‌های شدید و امثالهم را در حد چشمگیری کاهش دهد. در نتیجه این افراد که به مرحله REM وارد نمی‌شوند، قادر به دیدن رؤیا نیستند. اساسا رویا در مرحله REM برای فرد به وجود می‌آید، به دلیل عدم توانایی رفتن به مرحله REM فرد فقط خوابهای پریشان و مضطرب می‌بیند. در نهایت اینکه افراد دارای استرس، خوابهای خرگوش‌گونه یا سبک دارند و با کمترین سر و صدا از خواب بیدار می‌شوند. این خواب قادر به کاهش استرس، تنش روزانه و پرخاشگری در فرد نمی‌باشد و کیفیت لازم را نخواهد داشت.
3- نیایش و عبادت
ساعاتی را در شبانه روز نیاز داریم که از بعد مادی خارج شده و به مسائل ورای جهان فیزیکی بیندیشیم. این کار به صورت ذاتی در تمام بشر وجود دارد. استرس و اضطراب در بسیاری از اوقات این توجه به مسائل معنوی را در فرد به دلیل کم بودن کیفیت رفتارها، دچار اشکال می‌کند. رابطه مستقیمی بین آرامش و نبود استرس و عبادت با کیفیت وجود دارد. به صورت عامیانه خیلی‌ها بیان می‌کنند که ما در نماز گمشده‌های خودمان را می‌یابیم. از کارهائی که باید می‌کردیم و فراموش کرده‌ایم، یادمان می‌آید. پس نیایش و توجه به خالق هستی و همچنین انجام اعمال مذهبی اگر با استرس و نگرانی باشد نمی‌تواند برای فرد آرامش بیاورد. اگر این اعمال توام با توجه و دقت لازم انجام شود، بسیار مفید در کسب آرامش خواهد بود.
4- اعمال زناشویی
رفتارهای جنسی یا اعمال زناشویی در چهارچوب خانواده یکی دیگر از رفتارهایی است که اگر به صورت درست و اصولی صورت گیرد، بسیار کاهنده استرس در فرد می‌باشد. جایگاه این رفتارها در کاهش استرس و اضطراب و همچنین ایجاد انگیزه در فرد مدتها است برای بشر ثابت شده است. این اعمال نه تنها به صورت ظاهری، لذت برای فرد ایجاد می‌کنند، به صورت عاملی موثر در کاهش خشونت و پرخاشگری به حساب می‌آیند. انگیزه به زندگی، علاقه فراوان بین طرفین (زن و شوهر)، بالا بردن تحمل در افراد و غیره نتایج این رفتارها می‌باشند.
5- ورزش
از ورزش به عنوان یک عامل مهم و موثر در متابولیسم بدن یاد می‌کنند. روان‌شناسان و مشاوران، ورزش را به عنوان یک رفتار مفرح و لذت‌بخش در مجموعه رفتارها می‌دانند. نشاط، شادابی و تقویت بنیه بدن در نتیجه ورزش دیده می‌شود. این گونه رفتار، بدن را در انجام وظایف خود در برابر بیماریها، میکروبها و غیره تقویت می‌کند. تحقیقات مشخص نموده است که از بعد روحی و روانی افراد ورزشکار درگیری‌های روانی کمتری نسبت به افرادی که ورزش نمی‌کنند دارند. کاهش استرس در افراد ورزشکار بهتر صورت می‌گیرد. همچنین یاس، ناامیدی و بی‌انگیزه بودن کمتر در این افراد دیده می‌شود.
6- تفریح
جایگاه تفریح از گذشته بسیار دور در زندگی برای بسیاری شناخته شده است. فارغ شدن از فعالیتهای روزمره و رفتن به سوی مکانهای دیدنی و جذاب، آرامش، نشاط و احساس خوب را برای فرد به ارمغان خواهد آورد. در تمام دنیا تفریح جایگاه خود را در زندگی باز نموده است. عده‌ای برایشان امکان تفریح بیشتر از بقیه وجود دارد، قطعا همه ما بهتر است لحظات و روزهائی را جهت این امر مهم و موثر در کاهش استرس در نظر بگیریم. اگر زندگی این اجازه را به ما نمی‌دهد، باید این زندگی را تغییر داد. به قول گذشتگان "دنیا دیدن بهتر است از دنیا خوردن". پس بیائید این فعالیت را جهت کاهش استرس و داشتن احساس لذت بیشتر در رفتارمان تقویت کنیم. حتما نباید به صورت مفصل و با امکانات باشد، بعضی اوقات برداشتن ظرف غذا و رفتن در طبیعت و خوردن آن، هم یک نوع تفریح می‌باشد. این کار را حداقل هفته‌ای یک بار انجام دهیم و همیشه تکرارش کنیم.
7- مسافرت
رفتن به مکانهای دیدنی، جذاب و با آب و هوای مناسب، راهی است برای خرج کردن پول و کسب لذت. امروزه بسیاری از مردم ما یکسره پول خود را جمع کرده و نگران آینده هستند. در زمان خرج کردن این پول، دستشان به قول قدیمیها می‌لرزد. با لذت خرج نمی‌کنند. رفتن به کشورها، شهرها و مکانهای دیدنی خود یک فعالیت موثر در کاهش استرس است. بسیاری از کشورهای دنیا کارکنان خود را موظف می‌کنند که در سال یک یا چند مرتبه به سفر با خانواده بروند. تنوع مکانی جدید، به همراه تنوع غذاها و دیدن محل‌های ناآشنا، خود راهی جهت کاهش استرس و کنترل شتاب در زندگی می‌باشد.
و.... بسیاری از رفتارهای روزانه ما در کاهش استرس موثر هستند. انجام این امور با کیفیت و با توجه و نه از روی عادت، می‌تواند استرس فرد را کاهش دهد. این اعمال می‌تواند مصاحبت به همسر و فرزندان، رفتن به میهمانی، رفتن به اماکن مذهبی، شرکت در مسابقات ورزشی، رفتن به کوه و کوهنوردی، راندن ماشین و امثالهم باشد.
شرط اساسی در این رفتارها این است که ما وقتی فعالیتی را انجام می‌دهیم به آن فعالیت توجه کنیم، و حواسمان به کارهای دیگر نباشد. در آن واحد یک کار و فقط یک کار و لذت بردن از این برایمان مهم باشد. افسوس گذشته را نخوریم و نگران آینده هم نباشیم.
اگر این رفتارها به نحو احسن انجام شود و همچنین شرط اساسی که ذکر شد در آن رعایت شود، شما شاهد اثرات موثر کاهش استرس در رفتارهایتان خواهید بود.
منبع مورد استفاده:
حسن زاده، محسن. 55 نکته جهت رهایی از استرس. انتشارات بنفشه. مشهد مقدس. 1384 |
