روان‌شناسان از اواخر دهه 1990 به مطالعه میزان غیر عادی کار با اینترنت از سوی افراد مختلف پرداخته‌اند. در سال 1997، دکتر مارک گریفیث در سخنرانی خود در گردهمایی سالانه انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA)، از یک مدل اعتیاد برای تحلیل رفتار چند نفر از کسانی که با میزان استفاده از اینترنت مشکل داشتند، استفاده کرد. میزان «عادی» کار با اینترنت چقدر است؟ پاسخ‌های مختلفی به این پرسش در گردهمایی APA داده شد. یکی از معروف‌ترین پاسخ‌دهندگان، دکتر ویکتور برنر بود. او مطالعه‌ای را از طریق وب بر روی میزان استفاده از اینترنت انجام داد که نتایج اولیه‌اش در گزارش گردهمایی سال 1997 به چاپ رسید. وی بعداً نتایج تفصیلی بیشتری را به انجمن روان‌شناسی آمریکا گزارش کرد که با نتایج اولیه همخوانی داشت.

پاسخ دکتر برنر به پرسش بالا، هفته‌ای 19 ساعت به طور میانگین بود. بسیاری از روان‌شناسان دیگر، نشانه‌های مختلفی از تداخل کار با اینترنت با انجام وظایف روزمره را بر شمرده و وجود آن‌ها را بیانگر میزان «غیر عادی» بودن میزان کار دانسته‌اند. برخی از این نشانه‌ها عبارتند از عدم موفقیت در تنظیم وقت، کم خوابی و از دست دادن وعده‌های غذا.

نتیجه غافلگیر کننده این است که در 80 درصد کسانی که مورد مطالعه قرار گرفتند، حداقل 5 نشانه از نشانه‌های بالا وجود داشت. بدین ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که وجود این مشکلات، تا حدّ معینی عادی است و نباید به عنوان آسیب در نظر گرفته شود. به نظر می‌رسد که اینترنت رسانه جذابی است و وجود برخی اختلالات در زندگی ما به خاطر صرف زمان زیاد کار کردن با آن «عادی» است.

برخی مطالعات دیگر، اعداد و ارقام متفاوتی را نشان می‌دهند. مطالعه‌ای توسط دکتر کاتلین شیرر بر روی 531 دانشجوی دانشگاه تگزاس در آوستین صورت گرفت و 381 نفر از آنان که حداقل یکبار در هفته با اینترنت کار می‌کردند، مورد مطالعه بیشتر قرار گرفتند. 49 نفر از آنان (13 درصد) به دلیل وجود حداقل 3 نشانه از نشانه‌های تداخلی که در بالا ذکر شد، به عنوان «وابسته به اینترنت» رده‌بندی شدند. 71 درصد این «وابستگان» مرد و 29 درصد زن بودند. میزان کارکرد میانگین آنان در هفته 11 ساعت بود. «وابسته» دانستن این افراد بر پایه وجود حداقل 3 نشانه تداخلی، با نتایج مطالعه دکتر برنر همخوانی زیادی ندارند.

علت اختلاف در نتایج این دو مطالعه می‌تواند به این دلیل باشد که دکتر برنر مطالعه خود را از طریق وب انجام داده بود و در نتیجه، روش او بیشتر مورد توجه کاربران حرفه‌ای اینترنت قرار گرفته بود در حالی که در مطالعه دوم، دانشجویان یک دانشگاه به عنوان نمونه آماری مورد مطالعه قرار گرفته‌ بودند.

مطالعه دیگری که از سوی جنت مارتین و فیلیس شومیکر بر روی 283 نفر از دانشجویان یک دانشگاه که همگی درس‌هایی داشتند که نیازمند استفاده از اینترنت بود به عمل آمد، نتایجی مشابه نتایج مطالعه دکتر شیرر داشت. آن‌ها کاربران اینترنت را به سه دسته «کاربران بیمارگون» با میانگین کار 5/8 ساعت در هفته، «کاربران با عوارض محدود» با میانگین کار 5/3 ساعت در هفته و «کاربران بدون عارضه» با میانگین کار 4/2 ساعت در هفته تقسیم کردند.

کاربران بیمارگون از جنبه‌های دیگری نیز با بقیه فرق داشتند. انزوا و تنهایی در آن‌ها به میزان قابل ملاحظه‌ای بیشتر بود. آن‌ها به نسبت بقیه دانشجویان، از بازی‌های بر خط، و جنبه‌های فنی و پیچیده شبکه (مثل FTP، واقعیت مجازی و پشتیبانی نرم‌افزار از راه دور) بیشتر استفاده می‌کردند.  نکته جالب آن که آن‌ها  بیشتر از بقیه از  سرویس گپ‌زنی (chat) استفاده نمی‌کردند.

میزان «عادی» کار با اینترنت چقدر است؟ ما هنوز نمی‌دانیم. مطالعات نشان می‌دهد که 8 ساعت کار در هفته برای دانشجویان و دانش‌آموزان و 20 ساعت کار در هفته برای وبگردان، مشکلات عمده‌ای از نظر روانی برای آنان به وجود نمی‌آورد. البته این که از اینترنت چه استفاده‌ای می‌شود نیز به همان اهمیت مدت استفاده است. برخی از فعالیت‌های بر خط به نظر می‌رسد که به طور بالقوه «اعتیاد‌آورتر» از بقیه باشند. در این رابطه می‌توان از بازی‌های بر خط و گپ‌زنی نام برد. هر چند برخی مطالعات دیگر نیز از فرضیه اعتیاد آور بودن گپ‌زنی پشتیبانی نمی‌کنند.

کار با اینترنت چه موقع آسیب‌رسان می‌شود؟ پاسخ ساده به این پرسش این است: هنگامی که بر سر راه بقیه فعالیت‌های زندگی شما قرار گیرد. اعتیاد به معنی «استفاده وسواسی و بی‌اختیار علیرغم آسیب و زیان» است. با توجه به این تعریف می‌توان نمونه‌ها و فعالیت‌های اعتیاد آور را شناسایی کرد. هم اکنون نیز پژوهش‌های مختلفی در این زمینه در جریان است.

هر چند الگوی کار با اینترنت از سال 1997 تا کنون بسیار تغییر یافته است اما با وجود این هنوز بسیاری از کاربران اینترنت با مشکل روبرو هستند. اگر شما نیز با استفاده زیاد از اینترنت مشکل دارید و نشانه‌هایی که ذکر شد در شما نیز وجود دارد، شاید بهتر باشد به ملاقات یک روان‌شناس یا روان‌درمانگر بروید. در این مورد، کمک‌های بر خط احتمالاً چاره‌ساز نیست زیرا خود مستلزم باز هم کار بیشتر با اینترنت است.

تاریخ به‌روزرسانی: 12 مارچ 2006

ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار

منبع