کورتیزول یکی از هورمون‌های مهم بدن است که توسط غدّه‌های آدرنال ترشح می‌شود و در فعالیت‌های زیر دخالت دارد:
- تنظیم فشار خون
- سوخت و ساز مناسب قند
- آزادسازی انسولین برای حفظ سطح قند خون
- سیستم دفاعی بدن
- واکنش تحریکی و التهابی
کورتیزول به طور طبیعی صبح‌ها در بالاترین سطح و شب‌ها در پائین‌ترین سطح، در بدن وجود دارد. با وجودی که استرس تنها دلیل ترشح کورتیزول به جریان خون نیست امّا به دلیل آن که ترشح کورتیزول در جریان واکنش بدن به استرس، در سطح بالایی صورت می‌گیرد و نیز به دلیل آن که کورتیزول مسئول چند تغییر مربوط به استرس در بدن است به آن «هورمون استرس» گفته می‌شود.
کمی افزایش کورتیزول در بدن، تأثیرات مثبتی به دنبال دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش سریع انرژی به منظور مقابله بدن
- افزایش فعالیت‌های حافظه
- بالا رفتن ناگهانی توان دفاعی بدن
- حس کمتر نسبت به درد
- کمک به حفظ تعادل حیاتی در بدن
با وجودی که کورتیزول، بخش مهم و مفیدی از واکنش بدن به استرس است، امّا نکته مهم این است که واکنش آرامشی بدن نیز باید فعّال گردد تا کارکرد بدن بتواند به حالت طبیعی و عادی باز گردد. متأسفانه در محیط پراسترس کنونی ما، واکنش بدن به استرس آنقدر زیاد فعّال می‌گردد که غالباً فرصت لازم برای بازگشت به حالت طبیعی و عادی به دست نمی‌آید و بدین خاطر است که استرس‌ها تبدیل به استرس مزمن می‌گردند.
نشان داده شده است که وجود سطح بالا و طولانی کورتیزول در جریان خون (آنچنان که در استرس مزمن پیش می‌آید) دارای تأثیرات منفی است، مانند:
- اختلال در عملکردِ شناختی
- اختلال در عملکرد تیروئید
- عدم تعادل میزان قند خون
- کاهش تراکم استخوان
- کاهش بافت عضلات
- افزایش فشار خون
- تضعیف سیستم دفاعی و واکنش‌های تحریکی بدن
- افزایش چربی‌های شکمی که نسبت به تراکم چربی در سایر قسمت‌های بدن، بیشتر مشکل‌زاست. برخی از مشکلات سلامتی مربوط به افزایش چربی‌های شکمی عبارتند از حملات قلبی، ایجاد سطح بالای کلسترول «بد» ( LDL ) و سطح پائین کلسترول «خوب» ( HDL ) که خود به مشکلات سلامتی دیگری می‌انجامد.
برای نگهداری کورتیزول در سطحی مناسب و تحت کنترل، باید واکنش‌های آرامشی بدن پس از هر واکنش به استرس، فعّال گردد. شما می‌توانید یاد بگیرید که چگونه با استفاده از روش‌های مختلف مدیریت استرس به بدن خود آرامش ببخشید و نیز می‌توانید به منظور کاهش استرس‌های محیطی، سبک زندگی خود را تغییر دهید. بسیاری از افراد، روش‌های زیر را برای آرامش یافتن و حفظ سطح مناسب کورتیزول بدن، مناسب و کمک کننده یافته‌اند:
- تصویرسازی ذهنی
- نوشتن خاطرات روزانه
- خود- هیپنوتیزم
- ورزش
- یوگا
- گوش دادن به موسیقی
- تمرین تنفس
- مدیتیشن
- فعالیت جنسی
- سایر روش‌ها
میزان ترشح کورتیزول در افراد مختلف متفاوت است. انسان‌ها به طور بیولوژیکی واکنش‌های متفاوتی به استرس نشان می‌دهند. ممکن است یک نفر در یک موقعیت مشابه نسبت به یک فرد دیگر، سطح بیشتری از کورتیزول ترشح می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که در واکنش به استرس، سطح بیشتری کورتیزول ترشح می‌کنند، تمایل به خوردن غذای بیشتر نیز دارند.
ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار
منبع
“Cortisol and Stress”, How to Stay Healthy”, Elizabeth Scott,
http://stress.about.com
مقالات مرتبط
* مدیریت استرس (10 روش موثر برای فرونشاندن استرس)
* استرس
* غذا و استرس
* با تغذیه مناسب به جنگ استرس بروید
* استرس و افزایش وزن
* تأثیرات استرس بر تغذیه شما
|
مقالات مرتبط