تغذیه نامناسب علّت بروز افسردگی نیست امّا ارتباطی بین نحوه تغذیه و روحیه فرد می‌تواند وجود داشته باشد. سؤال اصلی این است که: «کدامیک اول آمده‌اند؟ مرغ (افسردگی) یا تخم‌مرغ (تغذیه نامناسب)؟»

می‌دانیم که وجود افسردگی گاهی باعث تغذیه نامناسب در فرد می‌گردد. هنگامی که کسی دچار افسردگی باشد، سطح انرژی و محرک‌ها در او بسیار کمتر از حدّ معمول است و اشتیاق و اشتها برای بسیاری از چیزها، از جمله غذا، در او از بین می‌رود. در نتیجه، تغذیه سالم فرد دچار اختلال می‌شود. کاهش وزن یا افزایش وزن ناخواسته، جذب ناکافی ویتامین و مواد معدنی، و مصرف بی‌رویه الکل غالباً با افسردگی ارتباط دارد. افرادی که بیشتر در معرض این خطرات می‌باشند، افراد مسنی هستند که تنها زندگی می‌کنند و یا کسانی که دور و برشان کسی نیست که آن‌ها را تشویق به خوردن مواد غذایی مناسب و کافی کند.

آیا ممکن است افسردگی در نتیجه برخی جنبه‌های تغذیه، تشدید گردد؟ به تازگی پژوهش‌هایی برای درک بهتر این ارتباط صورت گرفته است. برای نمونه، مشاهده شده است که افراد افسرده معمولاً تمایل زیادی به مصرف کربوهیدرات‌ها دارند. کربوهیدرات نیز به نوبه خود بر تولید سروتونین تاثیر می‌گذارد. سروتونین، یک ماده شیمیایی در مغز است که بر روحیه و حالت فرد اثر می‌گذارد. آیا ارتباطی وجود دارد؟ همچنین مشخص شده است که کمبود برخی ویتامین‌ها نیز با افسردگی ارتباط دارد. آیا کمبود ویتامین می‌تواند علت اصلی برخی از افسردگی‌ها باشد؟ هنوز همه پاسخ‌ها به روشنی مشخص نشده است. امّا با وجود ارائه پژوهش‌ها در این زمینه، برخی از جنبه‌های تغذیه‌ای روشن شده است که می‌تواند از هم‌اکنون مورد توجه قرار گیرد. توصیه‌های تغذیه‌ای زیر، علاوه بر آن که برای تامین سلامت جسمی مفیدند، بر عوارض ناشی از سطح پائین انرژی و برخی از افسردگی‌ها نیز می‌توانند تاثیرگذار باشند:

1-  کربوهیدرات
یک مادّه شیمیایی در مغز به نام سروتونین، نقش مهمی در تنظیم حالت‌های فرد دارد. به طور مشخص، هنگامی که سروتونین در مغز فعّال است، احساس «خوب بودن» در فرد تقویت می‌گردد. تصوّر می‌شود که برخی از کسانی که دچار افسردگی هستند، دارای کمبود سروتونین می‌باشند. مواد غذایی که دارای مقدار زیادی کربوهیدرات هستند باعث افزایش تولید سروتونین در مغز می‌شوند. با وجودی که هنوز دلیل واضحی مبنی بر این که مصرف کربوهیدرات‌ها باعث درمان افسردگی می‌شود به دست نیامده است، امّا داشتن یک رژیم غذایی با مقدار کافی کربوهیدرات‌های سالم می‌تواند کمک کننده باشد.

2-  ویتامین‌های ب-کمپلکس
کمبود ویتامین‌های ب-کمپلکس (به ویژه اسیدفولیک، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و ب 6) با افسردگی ارتباط دارد. با وجودی که مصرف غذاهای متداول معمولاً این ویتامین‌ها را برای بدن تامین می‌کند امّا کسانی که دچار افسردگی هستند غالباً تغذیه نامناسبی دارند و بنابراین از این جهت در معرض خطر می‌باشند. مصرف زیاد الکل نیز می‌تواند به کمبود این ویتامین‌ها بیانجامد. بهترین کار این است که رژیم غذایی خود را طوی تنظیم کنید که این ویتامین‌ها به مقدار کافی در آن وجود داشته باشد. اگر تصمیم گرفتید از مکمل‌های غذایی استفاده کنید، مولتی‌ویتامینی را انتخاب کنید که بیش از 100 تا 150 درصد RDA (مواد غذایی کمکیِ توصیه شده) نداشته باشد. مقدار بیش از این می‌تواند به نوبه خود برای سلامتی خطرناک باشد.

3-  الکل
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که الکل به آن‌ها احساس «خوب بودن» می‌بخشد. بنابراین، تعجبی ندارد که به هنگام افسردگی به مصرف آن روی می‌آورند. متاسفانه این بدترین کاری است که می‌توان کرد. الکل خود در واقع عامل افسردگی است و می‌تواند افسردگی موجود را شدّت بخشد. مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث کمبود بسیاری از ویتامین‌های مورد نیاز برای سلامت ذهنی انسان گردد. برای کسانی که دچار افسردگی هستند دوری جستن کامل از مواد الکلی توصیه می‌شود.

4-  چربی‌های اساسی
چربی زیاد در تغذیه هرکس خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. امّا مقدار ناکافی چربی نیز می‌تواند برای سلامت ذهنی ما مشکل ساز گردد. یکی از روش‌های کمک به روحیه و حالت فرد، خوردن چربی به مقدار کافی، و نه زیاد است. برای این منظور باید انواع درست و مناسبی از چربی‌ها را انتخاب کرد. وجود چربی‌های اشباع نشده در رژیم غذایی هر فرد ضرورت دارد.

5-  کافئین

افرادی که دچار افسردگی هستند، معمولاً از کافئین برای بالا بردن سطح انرژی خود استفاده می‌کنند. امّا، همانند الکل، این امر می‌تواند کاملاً اشتباه باشد. کافئین، سیستم عصبی را تحریک می‌کند و بنابراین مقدار زیاد آن می‌تواند مانع استراحت خوب شبانه شود. کافئین از خواب عمیق که برای سلامتی ضرورت دارد، جلوگیری می‌کند. تحریک بیش از حدّ سیستم عصبی می‌تواند به طور بالقوّه باعث افزایش سطح اضطراب گردد. اضطراب و افسردگی معمولاً دست در دست هم حرکت می‌کنند و این امر، بهبودی را دشوارتر می‌سازد.

ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار  

منبع

‌ Depression and Diet, Eugenia Tesoro, April 2005

مقالات مرتبط

* چه غذایی برای مغز خوب است؟