هدف از مطالعات همبستگی
مطالعات همبستگی برای یافتن ارتباط بین متغیرها انجام می‌شود. یک مطالعه همبستگی سه نتیجه محتمل می‌تواند داشته باشد: همبستگی مثبت، همبستگی منفی و نبود همبستگی. ضریب همبستگی معیاری برای شدّت و ضعف همبستگی و از 1- تا 1+ متغیر است.

• همبستگی مثبت: هر دو متغیر در یک زمان کاهش یا افزایش می‌یابند. ضریب همبستگی نزدیک به 1+ نشانگر یک همبستگی مثبت قوی است.
• همبستگی منفی: نشان می‌دهد که با افزایش مقدار یک متغیر، دیگری کاهش می‌یابد (و برعکس). ضریب همبستگی نزدیک به 1- نشانگر یک همبستگی منفی قوی است.
• نبود همبستگی: نشانگر این است که ارتباطی بین دو متغیر وجود ندارد. ضریب همبستگی صفر نشانگر نبود همبستگی است.

محدودیت‌های مطالعات همبستگی
هر چند مطالعات همبستگی می‌تواند وجود ارتباط بین دو متغیر را نشان دهد، امّا نمی‌تواند ثابت کند که یک متغیر باعث تغییر در متغیر دیگر می‌شود. به عبارت دیگر، همبستگی معادل رابطه علت و معلولی نیست. برای مثال، یک مطالعه همبستگی ممکن است نشان دهد که بین موفقیت تحصیلی و اعتماد به نفس ارتباط وجود دارد. امّا نمی‌تواند نشان دهد که موفقیت تحصیلی، اعتماد به نفس را کاهش یا افزایش می‌دهد. متغیرهای دیگری نظیر ارتباطات اجتماعی، توانائی‌های شناختی، شخصیت، وضعیت اقتصادی- اجتماعی و بسیاری از عوامل دیگر هم نقش دارند.

انواع مطالعات همبستگی

1- مشاهده طبیعی
مشاهده طبیعی مستلزم مشاهده و ثبت متغیرهای مورد نظر در محیط طبیعی و بدون مداخله یا دستکاری آزمونگر است.

مزایای مشاهده طبیعی :

• به آزمونگر فرصت می‌دهد که متغیرهای مورد نظر را در وضعیت طبیعی بنگرد.
• می‌تواند ایده‌های جدیدی برای پژوهش‌های بعدی فراهم سازد.
• ممکن است در صورتی که تجربه آزمایشگاهی امکان‌پذیر نباشد، تنها گزینه باشد.

معایب مشاهده طبیعی :

• ممکن است زمانگیر و پرهزینه باشد.
• کنترل علمی متغیرها را مجاز نمی‌دارد.
• آزمونگر نمی‌تواند متغیرهای نامربوط و اضافی را کنترل کند.
• ممکن است موضوع مورد مطالعه از حضور آزمونگر آگاه گردد و به شیوه متفاوتی عمل کند.

2- روش ارزیابی
ارزیابی و پرسشنامه یکی از متداول‌ترین روش‌های مورد استفاده در پژوهش‌های روان‌شناختی است. در این روش، یک نمونه تصادفی از شرکت‌کنندگان انتخاب می‌شود که با توجه به متغیرهای مورد نظر، مورد ارزیابی یا آزمون قرار می‌گیرند و یا به تکمیل پرسشنامه می‌پردازند. انتخاب نمونه تصادفی، بخش اساسی در این روش است و امکان تعمیم دادن نتایج ارزیابی را فراهم می‌سازد.

مزایای روش ارزیابی :

• سریع، ارزان و آسان است. پژوهشگران می‌توانند به جمع‌آوری مقدار زیادی از داده‌ها در زمان نسبتاً کوتاهی بپردازند.
• انعطاف‌پذیرتر از سایر روش‌هاست.

معایب روش ارزیابی :

• می‌تواند تحت تاثیر نمونه انتخابی نامناسب یاپرسش‌های ضعیف قرار گیرد.
• شرکت‌کنندگان می‌توانند نتیجه ارزیابی را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از آن‌ها سعی می‌کنند موافق میل پژوهشگر عمل کنند، برای بهتر نشان دادن خود دروغ می‌گویند و یا ممکن است حافظه ضعیفی داشته باشند.

3- پژوهش آرشیوی
پژوهش آرشیوی از طریق تحلیل مطالعات صورت گرفته توسط پژوهشگران دیگر و یا بررسی پرونده‌های بیماران سابق انجام می‌گیرد. برای مثال، پژوهشگران به تازگی پرونده‌های سربازانی که در جنگ‌های داخلی آمریکاشرکت داشتند را بررسی کردند تا اطلاعات بیشتری درباره اختلال استرس پس از سانحه ( PTSD ) به دست آورند.

مزایای پژوهش آرشیوی :

• آزمونگر نمی‌تواند باعث تغییر در رفتار شرکت‌کنندگان گردد.
• حجم زیاد داده‌ها باعث نگاه جامع‌تری به روندها، ارتباطات و نتایج می‌شود.
• غالباً کم هزینه‌تر از سایر روش‌های مطالعه است. معمولاً دسترسی به پرونده‌ها و داده‌ها برای پژوهشگران رایگان است.

معایب پژوهش آرشیوی :

• پژوهشگر کنترلی بر نحوه و چگونگی جمع‌آوری داده‌ها ندارد.
• ممکن است داده‌های مهم از پرونده‌ها جا افتاده باشد.
• پژوهش‌های قبلی ممکن است از اطمینان پذیری بالایی برخوردار نباشد.
  

ترجمه:  کلینیک الکترونیکی روان‌یار

منبع

"Psychology Research with Correlational Studies", Kendra Van Wagner
http://psychology.about.com

مقالات مرتبط

* طبیعت کارهای روان‌شناسی
* چگونه از مطالب روان‌شناسی استفاده کنیم؟