هر انساني شخصيت خاص خودش را دارد. در واقع, اين شخصيت ماست که ما را بدين گونه که هستيم در آورده است. شخصيت ما تقريباً بر تمام جنبه‌هاي زندگي ما اثر گذارست, از انتخاب هايي که براي زندگيمان مي کنيم تا چگونگي تعامل با افراد خانواده و انتخاب دوست و همسر. امَا چه عواملي بر شخصيت ما تأثيرگذارند؟ آيا مي‌توانيم شخصيت مان را تغيير دهيم يا آن که ويژگي‌هاي کلّي شخصيتي در طول زندگي ثابت باقي مي‌مانند؟
در زير، يافته‌هاي پژوهشگران را در قالب 10 واقعيت جالب درباره شخصيت مي‌خوانيد.
ترتيب تولّد مي‌تواند بر روي شخصيت اثرگذار باشد
شما احتمالاً شنيده‌ايد که مي‌گويند بچه اول معمولاً رياست‌طلب يا مسئوليت‌پذير مي‌شود در حالي که بچه آخر فاقد حس مسئوليت و دمدمي‌مزاج است. آيا اين تصاوير کليشه‌اي و قالبي درست هستند؟
ده‌ها سال است که کتاب‌هاي عاميانه روان‌شناسي به موضوع تاثيرات ترتيب تولّد بر روي شخصيت فرد مي‌پردازند امّا تا همين اواخر شواهد محکمي براي اين گفته‌ها وجود نداشت. چند مطالعه تجربي که اخيراً صورت گرفته نشان داده‌اند که چيزهايي از قبيل ترتيب تولد و اندازه خانواده، در واقع مي‌توانند بر روي شخصيت اثر گذار باشند. حتي در يک مطالعه نشان داده شده که ترتيب تولّد مي‌تواند بر روي انتخاب دوست و شريک عاطفي نيز اثر بگذارد. کساني که بچه اول خانواده هستند تمايل بيشتري براي ارتباط برقرار کردن با کساني که آن‌ها نيز بچه اول هستند نشان داده‌اند و اين وضعيت براي بچه‌هاي وسط و بچه‌هاي آخر نيز صادق بوده است.
شخصيت تقريباً در طول زندگي پايدار و ثابت است
براساس مطالعات طولاني و مفصّلي که بر روي شخصيت صورت گرفته است، اغلب بخش‌هاي اصلي و مرکزي شخصيت در طول زندگي پايدار و ثابت مي‌ماند. سه جنبه‌اي که با افزايش سن ما تغيير مي‌کنند عبارتند از سطح اضطراب، رفتار دوستانه و اشتياق به کسب تجربه‌هاي جديد.
براساس يافته‌هاي پل کاستا جونيور، پژوهشگر حوزه شخصيت، شاهدي وجود ندارد که شخصيت کلّي ما با افزايش سن تغيير مي‌کند. به گفته وي «چيزي که در طول زندگي تغيير مي‌کند نقش و اولويت‌هاي ماست. مردم ممکن است فکر کنند که شخصيت‌شان با افزايش سن تغيير يافته است امّا اين عادت‌ها، توان جسمي، وضعيت سلامتي، مسئوليت‌ها و شرايط آن‌هاست که تغيير کرده نه شخصيت پايه آن‌ها.»
ويژگي‌هاي شخصيتي با برخي بيماري‌ها ارتباط دارند
در گذشته، تعدادي از ويژگي‌هاي مختلف شخصيتي در برخي بيماري‌هاي خاص، دخيل در نظر گرفته مي‌شد. براي نمونه، کينه‌ورزي و پرخاشگري غالبا با بيماري قلبي مرتبط در نظر گرفته مي‌شدند. اشکال کار در اينجا بود که با وجودي که برخي مطالعات چنين ارتباطي را نشان مي‌داد امّا برخي مطالعات ديگر گاهي اوقات نشانگر چنين ارتباطي نبود.
اخيراً پژوهشگران از يک روش آماري به نام فراتحليل (meta-analysis) براي ارزيابي مجدّد پژوهش‌هاي قبلي در مورد ارتباط بين شخصيت و بيماري استفاده کرده‌اند. براين اساس، ارتباط بين ويژگي‌هاي شخصيت روان رنجور (نوروتيک) با پنج بيماري سردرد، آسم، التهاب مفاصل (آرتريت)، زخم دستگاه گوارش و بيماري قلبي کشف شد. اين ارتباط پيش از اين مشخص نشده بود.
براساس يک مطالعه ديگر، کمرويي ممکن است با طول عمر کوتاه‌تر ارتباط داشته باشد.
حيوانات داراي شخصيت‌هاي متفاوتي هستند
آيا هرگز به اين فکر کرده‌ايد که حيوان مورد علاقه شما داراي شخصيتي است که آن را به کلي يگانه و منحصر به فرد مي‌سازد؟ پژوهشگراني که بر روي حيوانات پژوهش مي‌کنند دريافته‌اند که تمام حيوانات (از عنکبوت گرفته تا پرندگان تا فيل‌ها) داراي شخصيت خاص خود، به همراه ترجيحات، رفتارها و خصلت‌هايي هستند که در طول زندگيشان پايدار باقي مي‌ماند.
با وجودي که انتقادات چندي بر اين گونه پژوهش‌ها وجود دارد و آن‌ها را نوعي انسان‌انگاري يا نسبت دادن ويژگي‌هاي انسان به حيوانات مي‌دانند امّا پژوهشگران شخصيت حيوانات توانسته‌اند الگوهاي رفتاري سازگار و يکنواختي را شناسايي کنند که به طور تجربي قابل اندازه‌گيري و آزمايش مي‌باشند.
پژوهش‌هاي جديد مي‌گويد که پنج ويژگي اصلي و پايه‌اي شخصيتي وجود دارد
در گذشته، پژوهشگران بر سر اين که چند ويژگي اصلي شخصيتي وجود دارد اختلاف نظر داشتند. پژوهشگران اوليه نظير آلپورت 4000 ويژگي شخصيتي متفاوت را پيشنهاد مي‌کردند، در حالي که پژوهشگران ديگري نظير ريموند کاتل معتقد بودند که اين تعداد برابر 16 است. امروزه، بسياري از پژوهشگران شخصيت از «نظريه پنج عاملي شخصيت» پشتيباني مي‌کنند.
اين نظريه، پنج بعد شخصيتي مختلف که تشکيل دهنده شخصيت انسان هستند را چنين توصيف مي‌کنند:
1- برون‌گرايي
2- خوشايندي (مقبوليت)
3- وظيفه‌شناسي (وجدان)
4- تهييج‌پذيري
5- آزاد انديشي
شخصيت بر اولويت‌هاي شخصي تأثيرگذار است
ممکن است از شنيدن اين که شخصيت شما مي‌تواند تأثير کاملي بر اولويت‌هاي شخصي شما داشته باشد، زياد تعجب نکنيد امّا حتماً از فهميدن اين که ميزان اين تأثير چقدر گسترده است، شگفت‌زده خواهيد شد. شخصيت منحصر به فرد و يگانه شما، از انتخاب دوست گرفته تا علاقه‌مندي به يک نوع موسيقي خاص، تقريباً بر هر انتخابي که در زندگي روزمره‌تان مي‌کنيد تأثيرگذار است.
براي مثال، با وجودي که شما ممکن است به خود بباليد که قبل از پشتيباني از هر نامزدي در انتخابات، تمام جنبه‌هاي مختلف را به دقت در نظر مي‌گيريد، امّا پژوهش‌ها نشان مي‌دهد که شخصيت شما نقش مهمي در اولويت‌هاي سياسي دارد. براساس مطالعه‌اي که توسط پژوهشگران دانشگاه تورنتو صورت گرفته است، افرادي که خود را محافظه‌کار مي‌دانند از نظر يکي از ويژگي‌هاي شخصيتي به نام «نظم و ترتيب» از ديگران بالاترند، در حالي که کساني که خود را ليبرال مي‌دانند از نظر احساس يگانگي و همدلي بالاتر از ديگران قرار دارند.
پژوهشگران معتقدند که اين نيازهاي شخصيتي نهفته براي حفظ نظم و ترتيب يا بيان همدلي، مي‌تواند تأثيري قوي بر اولويت‌هاي سياسي فرد داشته باشد.
مردم مي‌توانند براساس شرح حال (پروفايل) شما در فيس‌بوک، شخصيت‌تان را به طور دقيق مورد قضاوت قرار دهند
هنگامي که به هويت برخط (آن‌لاين) افراد فکر مي‌کنيد، ممکن است تصوّر کنيد که اغلب مردم سعي مي‌کنند که گونه ايده‌آلي از خودِ واقعيشان را نشان دهند. واقعيت اين است که در دنياي برخط، افراد اطلاعاتي که مي‌خواهند منتشر سازند را با دقت و وسواس بيشتري از حالت عادي انتخاب و گزينش مي‌کنند. مثلاً شما بهترين و جذاب‌ترين عکس خودتان را براي ارسال انتخاب مي‌کنيد و يا مي‌توانيد هرگونه اظهارنظري را قبل از اعلام، ويرايش کنيد و مورد تجديد نظر قرار دهيد. با کمال تعجّب، يک مطالعه نشان مي‌دهد که شرح‌حال‌هاي فيس‌بوک ابزار خيلي خوبي براي انتقال دادن شخصيت «واقعي» شما هستند.
در اين مطالعه، پژوهشگران پرونده 236 دانشجوي آمريکايي را مورد بررسي قرار دادند. شرکت‌کنندگان همچنين پرسشنامه‌اي را که براي ارزيابي ويژگي‌هاي شخصيتي شامل برون‌گرايي، خوشايندي، وظيفه‌شناسي، تهييج‌پذيري و آزادانديشي طراحي شده بود تکميل کردند. سپس پژوهشگران، شخصيت شرکت‌کنندگان را براساس شرح‌حال برخط‌شان مورد ارزيابي قرار دادند و نتايج آن را با نتايجي که از پرسشنامه‌ها به دست آمده بود مقايسه کردند. پژوهشگران دريافتند که شخصيت افراد براساس شرح‌حال فيس‌بوک‌شان به طور دقيق قابل شناسايي بوده است.
عوامل متعددي مي‌توانند در اختلالات شخصيت نقش داشته باشند
تخمين زده مي‌شود که 10 تا 15 درصد افراد بالغ در آمريکا، نشانه‌هايي از حداقل يکي از اختلالات شخصيت را تجربه کرده باشند. پژوهشگران تعدادي از عواملي را که مي‌توانند در بروز اختلالات مختلف شخصيت، نظير اختلال روان‌رنجوري وسواسي و اختلال شخصيت مرزي نقش داشته باشند، شناسايي کرده‌اند.
اين عوامل عبارتند از:
• عوامل ژنتيکي
• رابطه با همتايان
• حساسيت بال
ا
• خشونت کلامي
• آسيب‌هاي دوران کودکي
ويژگي‌هاي اصلي شخصيت نادرند
گوردون آلپورت، روان‌شناس، «ويژگي‌هاي اصلي شخصيت» را ويژگي‌هايي توصيف کرده است که بر زندگي فرد سلطه دارند به حدّي که آن فرد غالباً با آن ويژگي شناخته مي‌شود. البته اين ويژگي‌ها نادرند. در بسياري موارد، افراد آنقدر به خاطر آن ويژگي معروف مي‌شوند که اسم واقعيشان مترادف آن نوع شخصيت مي‌شود. براي نمونه، منشاء اين اصطلاحات را در نظر بگيريد: فرويدي، ماکياولي، دون‌ژوان و ....
امّا در مورد اغلب قريب به اتفاق مردم، شخصيت تشکيل شده است از ترکيبي از ويژگي‌هاي اصلي و ويژگي‌هاي ثانويه. ويژگي‌هاي اصلي آن‌هايي هستند که پايه‌هاي اصلي شخصيت را مي‌سازند، در حالي که ويژگي‌هاي ثانويه به اولويت‌ها، نگرش‌ها و رفتارهاي وضعيتي ارتباط دارند.
حيوان خانگي شما مي‌تواند اطلاعاتي از شخصيت شما را آشکار سازد
آيا خودتان را بيشتر طرفدار سگ مي‌دانيد يا گربه؟ براساس يک مطالعه، پاسخ شما به اين پرسش مي‌تواند اطلاعات مهمي درباره شخصيت شما را آشکار سازد.
در مطالعه‌اي که بر روي 4500 نفر صورت گرفته است، پژوهشگران از شرکت‌کنندگان پرسيده‌اند که خود را بيشتر دوستدار سگ مي‌دانند يا گربه. اين افراد همچنين پرسشنامه‌اي را تکميل کرده‌اند که به منظور ارزيابي و اندازه‌گيري ويژگي‌هاي اصلي شخصيت نظير برون‌گرايي، خوشايندي، وظيفه‌شناسي، تهييج‌پذيري و آزاد انديشي طراحي شده بود.
پژوهشگران دريافتند که کساني که خود را دوستدار سگ معرفي کرده‌اند، بيشتر برون‌گرا و علاقه‌مند به خوشحال کردن ديگران هستند، در حالي که کساني که خود را دوستدار گربه توصيف کرده‌اند، بيشتر درون‌گرا و محتاط مي‌باشند.
به گفته سام گوسلينگ، روان‌شناس دانشگاه تگزاس، اين نتايج مي‌تواند تأثير مهمي در حوزه «حيوان درماني» داشته باشد. درمانگر پس از مشخص ساختن ويژگي‌هاي شخصيتي بيمار مي‌تواند نگهداري حيواناتي که بيشتر با شخصيت او تطبيق دارند را توصيه نمايد
ترجمه::: کلينيک الکترونيکي روان‌يار
منبع
10 Fascinating Facts About Personality, Kendra Cherry
http://psychology.about.com مقالات مرتبط
نظريه ويژگي‌هاي شخصيت
| 
