پرسش: ضریب هوشی (IQ) در حدّ نبوغ چقدر است؟
 پاسخ: معمولاً هر نمره‌ای بالاتر از 140 به‌عنوان ضریب هوشی یا هوشبهر بالا محسوب می‌شود. نمرۀ بالاتر از 160 از نظر خیلی‌ها در حدّ نبوغ است. و امتیازات بالاتر از 200 غالباً به‌عنوان «نبوغ غیرقابل اندازه‌گیری» به شمار می‌‌آید.
 داشتن ضریب هوشی بالا مطمئناً ارتباطی قوی با موفقیت تحصیلی دارد امّا آیا به معنی موفقیت بیشتر در زندگی هم هست؟ آیا نوابغ واقعاً موفق‌تر از کسانی که ضریب هوشی پائین‌تری دارند هستند؟ بسیاری از خبرگان معتقدند که عوامل دیگری، از جمله هوش هیجانی، بیشتر از ضریب هوشی در موفقیت شخص دخالت دارند.

 نگاه دقیق‌تری به این که ضریب هوشی به چه معنی است
هنگامی که مردم دربارۀ آزمون‌های هوش حرف می‌زنند، غالباً به بحث دربارۀ «ضریب هوشی نوابغ» می‌پردازند. نمرۀ یک نابغه براساس معیار هوش واقعاً چقدر است؟ برای درک بهتر ضریب هوشی، بهتر است ابتدا کمی دربارۀ آزمون هوش صحبت کنیم.
 آزمون‌های هوشی که امروز مورد استفاده قرار می‌گیرند، عمدتاً برمنبای آزمونی هستند که در اوایل سال‌های 1900 توسط آلفرد بینه، روان‌شناس فرانسوی، طراحی شده است. دولت فرانسه به منظور شناسایی دانش‌آموزانی که نیاز به کمک بیشتری در مدرسه دارند، از بینه خواست آزمونی طراحی کند که بتوان به کمک آن این‌گونه دانش‌آموزان را شناسایی کرد.
 بینه براساس پژوهش‌هایش مفهوم سن عقلی را به وجود آورد. پرسش‌هایی که او ارائه کرد به راحتی توسط کودکانی در یک گروه سنی خاص پاسخ داده می‌شدند. بعضی از کودکان قادر بودند به پرسش‌هایی که نوعاً توسط کودکانی با سن بیشتر پاسخ داده می‌شدند، پاسخ دهند. این کودکان سن عقلی بالاتری نسبت به سن تقویمی واقعیشان داشتند. معیار هوش بینه براساس توانایی‌های میانگین کودکان یک گروه سنی خاص بود.

درک نمره‌های ضریب هوشی
 نمرات ضریب هوشی معمولاً از آنچه که منحنی زنگوله‌ای خوانده می‌شود پیروی می‌کنند. به منظور درک بهتر این که نمرۀ یک آزمون ضریب هوشی به چه معنی است، باید با چند اصطلاح کلیدی آشنا شویم

 • منحنی زنگوله‌ای: هنگامی که نمرات آزمون هوش بر روی یک نمودار قرار داده می‌شوند نوعاً یک منحنی زنگوله شکل را می‌سازند. نوک زنگوله جایی است که عمدۀ نمرات در آنجا قرار دارند. سپس زنگوله از هر طرف به سمت پایین می‌آید. یک طرف نشانگر نمراتی است که کمتر از میانگین هستند و طرف دیگر، نمراتی که بالاتر از میانگین می‌باشند.

 • میانگین: با جمع کردن تمام نمرات و تقسیم حاصل جمع بر تعداد نمرات به دست می‌آید.

• انحراف معیار: معیار پراکندگی در یک جمعیت. انحراف معیار پایین یعنی اغلب داده‌ها خیلی نزدیک به یک مقدار مشابه هستند. انحراف معیار بالا نشانگر این است که داده‌ها نسبت به میانگین خیلی پراکنده‌اند. در آزمون ضریب هوش، انحراف معیار به اضافه یا منهای 15 است.

 دسته‌بندی نمرات ضریب هوشی
 حال که این اصطلاحات کلیدی را درک کردیم، می‌توانیم کمی بیشتر دربارۀ چگونگی تفسیر نمرات ضریب هوشی صحبت کنیم. نمرۀ میانگین در یک آزمون ضریب هوش 100 است. 68 درصد نمرات ضریب هوشی در بین یک انحراف معیار از میانگین قرار می‌گیرند. یعنی اکثریت مردم، نمرۀ ضریب هوشی‌شان بین 85 و 115 است.
 • 1 تا 24 – معلولیت ذهنی عمیق
 • 25 تا 39 - معلولیت ذهنی جدّی
• 40 تا 54 – معلولیت ذهنی متوسط
• 55 تا 69 - معلولیت ذهنی خفیف
 • 70 تا 84 – معلولیت ذهنی خط مرزی
• 85 تا 114 – هوش متوسط
• 115 تا 129 – بالاتر از متوسط، سریع‌الانتقال، باهوش
• 130 تا 144 – تیزهوش، نسبتاً استثنایی
 • 145 تا 159 – خیلی تیزهوش، استثنایی
 • 160 تا 179 – خیلی تیزهوش، کاملاً استثنایی
 • 180 به بالا – خیلی تیزهوش، جداً استنثنایی  

ترجمه:  کلینیک الکترونیکی روان‌یار

منبع

"What Is a Genius IQ Score?", Kendra cherry
http://psychology.about.com

مقالات مرتبط

* تاریخچۀ آزمون هوش
* نظریه‌های هوش
*هوش هیجانی
*آزمون هوش هیجانی