«امپراطور آسوکا در پایان جنگ کالینگا به اهمیت عشق و صلح برای یک جامعه سالم پی برد. آنگاه او بر آن شد تا نفرت، خشم و انتقام‌جویی را کنار بگذارد.» اگر امپراطور زودتر به این آگاهی دست یافته بود، به احتمال زیاد آتش جنگ را بر نمی‌افروخت و در نتیجه، خون هزاران هزار بیگناه بر زمین ریخته نمی‌شد.
همگی ما در زندگی روزمره خود، چه در محیط خانواده، مدرسه یا محل کار، با خشم، اضطراب و افسردگی روبرو می‌شویم، گرچه میزان آن بسته به عوامل متعددی از یک فرد تا فرد دیگر متفاوت است. خشم معمولاً از تعاملات بین فردی نشأت می‌گیرد و به مشکلات سلامتی جسمی ارتباط دارد. خشم باعث از بین بردن روابط بین فردی، صلح، عشق و شادی خود فرد و نیز دیگران می‌گردد. پژوهش‌های من به روشنی نشان می‌دهد که درجه بالای اضطراب با مشکلات سلامت جسمی نظیر احساس سرگیجه، درد عضلانی، خارش پوست، تغییر رنگ ادرار، تغییر رنگ چشم و نیز کمبود اتکاء به نفس ارتباط دارد. شایان ذکر است که وجود سطح بهینه‌ای از اضطراب، قابل قبول است زیرا حذف کامل آن از زندگی فرد امکان‌پذیر نیست. در مورد افسردگی نیز وضعیت به همین گونه است. بسامد و مدّت زیاد افسردگی نیز زندگی ما را تباه می‌سازد. از اینجاست که باید به فکر مدیریت هیجانات خود برآئیم.
به پرسش‌های زیر، کدامیک از سه پاسخ «همیشه»، «گاهی» و «هرگز» را می‌دهید؟
- من درباره اشتباهات گذشته‌ام نگرانم
- من حس می‌کنم که دست از تلاش در زندگی برداشته‌ام
- اتفاقات جزئی مرا به شدّت ناراحت می‌کند
بسیاری از پژوهشگران دریافته‌اند که کسانی که به پرسش‌هایی از این قبیل، پاسخ «همیشه» را داده‌اند دارای مشکلات سلامت جسمی از قبیل مشکل خواب (به خواب رفتن یا در خواب ماندن)، سردرد، ناراحتی‌های معده و سوء هاضمه، احساس خستگی، کاهش اشتها، تب، فراموشی، پشت درد و تپش قلب تندتر از حد معمول هستند.
اکنون پرسش‌هایی زیر را در نظر بگیرید و بگوئید کدامیک از سه پاسخ «تقریباً همیشه»، «بیشتر مواقع» و «گاهی» را به آن‌ها می‌دهید؟
- من خشم را درون خودم نگاه می‌دارم
- من با دیگران به بحث و جدل می‌پردازم
- من در درونم می‌جوشم ولی آن را نشان نمی‌دهم
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کسانی که به پرسش‌هایی از این قبیل، پاسخ «تقریباً همیشه» را داده‌اند در بلند مدت دچار بیماری قلبی، سرطان و فشار خون بالا می‌شوند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که هر چند ممکن است فرو خوردن خشم از لحاظ رفتاری، نشانه مثبتی تلقی شود امّا به همان اندازه بیرون ریختن خشم، باعث افزایش فشار خون فرد می‌گردد.
این هیجانات باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان و بیماری‌های عروق کرونر و یا گسترش آن‌ها می‌شود. بنابراین، همان‌گونه که ملاحظه می‌شود، خشم مانند یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند. دشمنی و خصومت نیز همانند خشم با مشکلات جسمی نظیر بیماری قلبی ارتباط دارد. یکی از دلایل ساده ارتباط بین هیجانات منفی نظیر خشم و اضطراب با مشکلات سلامت جسمی این است که هنگامی که ما در سطح بالایی از هیجانات منفی قرار داریم، الگوهای فکریمان تا حدّ زیادی مختل می‌شود و در نتیجه، ظرفیت محافظت از سلامت جسمی کاهش می‌یابد. خبر خوب این است که ما می‌توانیم یاد بگیریم که خشم و سایر هیجانات منفی را به مقدار مناسب بروز دهیم. به طور کلّی، خشم در ما به دلیل سیستم اعتقادی معیوبمان پدید می‌آید. آلبرت الیس، روان درمانگر آمریکایی، عبارت «باورهای نامعقول» را برای آن به کار برده است. همه ما می‌توانیم با کمک یک روان‌شناس مجرّب یاد بگیریم که چگونه این باورهای نامعقول را به حداقل رسانیم و آن‌ها را به باورهای معقول، یعنی باورهایی که در زندگی روزمره ما عملی‌تر هستند و برپایه ارزیابی زمینه‌های زندگی واقعی قرار دارند، تبدیل کنیم. به همین ترتیب، مدیریت موثر سایر جنبه‌های هیجانی نیز همواره قابل فراگیری است.
در زندگی روزانه، در خانه، مدرسه یا محل کار، با شنیدن جملات ساده‌ای مانند آنچه در زیر آمده است، خشم در وجود ما برانگیخته می‌شود:
- به محض این که دیدمت فهمیدم که از پس این کار برنمی‌آیی.
- پدر و مادرت باید خیلی از بابت این بچه‌ای که تربیت کرده‌اند ناراحت باشند.
- کم‌هوشی تو در همه کارهایی که می‌کنی نمایان است.
- امروز چقدر کثیف به نظر می‌آیی، بهتر است نکات بهداشتی را بیشتر رعایت کنی.
- به نظر نمی‌رسد که توانایی انجام هیچ ورزشی را داشته باشی.
- راستش را بخواهی، از همان اول که دیدمت فهمیدم موفق نمی‌شوی.
همه ما اتفاق نظر داریم که این جملات تحریک‌آمیز می‌تواند باعث برانگیخته شدن خشم در بسیاری از ما گردد (البته نه همیشه). من هم قبول دارم که شنیدن چنین عبارت تحریک‌آمیزی بسیار نامطلوب است و ما را تحت فشار می‌گذارد امّا آنچه اهمیت دارد این است که شدّت، مدّت و بسامد خشممان را کاهش دهیم و از سلامت جسمی خود محافظت کنیم. آنچه من سعی دارم بگویم این است که ما باید با تغییر در باورهای نامعقولمان، خود را مجهز کنیم و اجازه ندهیم که خشم در وجود ما مزمن، شدید و با دوام گردد. خبر خوب این است که تغییر و اصلاح سیستم اعتقادی بر پایه زمینه‌های زندگی واقعی، می‌تواند تمام این مشکلات را به حداقل برساند و زندگی را برای ما با معنی‌تر سازد. ما می‌توانیم جنبه‌های انسانی را در خود تقویت کنیم و خلاصه آن که مدیریت موثر هیجانات می‌تواند به ما کمک کند که زندگی روزانه سالم‌تر و عاقلانه‌تری داشته باشیم.
ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار
منبع
"Emotion Management for Daily Living", Nutankumar S. Thingjam,
http://www.psychology4all.com
مقالات مرتبط
* مدیریت استرس (10 روش موثر برای فرونشاندن استرس)
* مبانی پزشکی استرس، افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی، اعتیاد
* سواد هیجانی برای دنیایی آرام‌تر
|
