بعضى از خاطرات، چه خوب و چه بد، براى هميشه در ذهن میمانند و در اين ميان، خاطراتى كه میخواهيم از ياد ببريم، سختتر از همه از ذهن زدوده میشوند.
سايت خبرى «تايمزآو اينديا» مینويسد محققانى كه درباره اين پديده مطالعه میكنند، اكنون دريافتهاند زمانى كه صحبت از سركوب خاطرات ناخوشايندى به ميان میآيد كه محرك احساسى داشتهاند، «فراموشى عمدی» يا «فراموشى داوطلبانه» به هيچوجه كارايى ندارد.
گروهى از فيزيولوژيستهاى دانشگاه كاروليناى شمالى در گزارشى كه قرار است در شماره ماه سپتامبر «جله روانشناسى اجتماعى تجربی» به چاپ برسد، اظهار داشتند كه دريافتهاند افراد مورد مطالعه آنها قادر نيستند آنگونه كه رويدادهاى خوشايند و مادى خود را عمدا فراموش میكنند، خاطرات احساسى و معنوى خود را از ذهن پاك كنند.
به گفته آنان، زمانى كه انسانها سعى میكنند عمدا اطلاعاتى را فراموش كنند، بايد در ذهن خود آن اطلاعات را از بقيه موضوعات همراه آن جدا كنند و آنچه را كه مايل نيستند دوباره به خاطر بياورند، كنار بگذارند اما احساسات مانع از برداشتن اين دو گام میشود.
دراين مطالعه محققان با استفاده از تصاوير احساسبرانگيز و خنثی، شيوهاى را براى فراموشى هدايت شده به كار بستند تا دريابند كه آيا انسانها میتوانند به آسانى فراموش كردن رويدادهاى مادى و غير احساسی، رويدادهاى احساسى را نيز به دست فراموشى بسپارند يا خير.
زمانى كه فهرست اطلاعاتى كه میبايست فراموش شود، خنثى بود، داوطلبان شركتكننده موفق شدند آنها را عمدا فراموش كنند اما زمانى كه اين فهرست شامل رويدادهاى احساسى بود، فراموشى هدايت شده، شكست خورد.
اين يافتهها میتوانند به درك راههايى كمك كند كه احساسات، با چيره شدن به فرآيندهاى مغزی، فعاليت ذهن، از جمله كار بازيابى خاطرات را در كنترل خود میگيرد .احساسات، میتواند در فرايندهايى كه براى فراموش كردن عمدى بخشهاى ناخوشايندى از خاطرات گذشته در مغز انجام میشود، «اتصالی» ايجاد كند.
دكتر ه.ن.ماليك، استاد فيزيولوژى در AIIMS معتقد است، احساسات، به شدت روى حافظه اثر میگذارد و زندهترين خاطرات، رويدادهاى احساسى هستند كه به دفعات به ذهن بازمیگردند.
وى گفت برخى معتقدند كه تحريك احساسات منجر به دقيقتر و باريكتر شدن توجه انسان میشود به گونهاى كه به اطلاعات پيرامونى توجه نمیشود و در نتيجه احتمال كمترى دارد كه بعدا به خاطر آورده شوند.
دكتر سونيتا تيواری، استاد فيزيولوى در دانشگاه پزشكى كينگ جرج، در «لكنو»ى هند نيز در اينباره گفت: «انسانها به ندرت لحظات احساسیشان را فراموش میكنند. فراموشى عمدی، براى كدر و تاريك كردن خاطرات ناخوشايند، در بسيارى موارد ناموفق است.
او گفت احساسات شديد باعث میشود رويدادهايى كه همراه آنها بودهاند، هميشه در مغز در دسترس و قابل يادآورى باشند.
اين دانشمند گفت فراموشى عمدى رويدادهاى خنثی، اقدامى مفيد است كه به مغز در روزآمد كردن اطلاعات خود كمك میكند.