بر طبق نظریه توماس یانگ، فیزیکدان انگلیسی، که در سال 1802 ارائه شد، با استفاده از سه رنگ قرمز، سبز و آبی می‌توان تمام رنگ‌های طیف رنگی را تولید کرد. با وجودی که این نظریه برخی از فرایندهای درگیر در دیدن رنگ‌ها را روشن می‌سازد امّا تمام جنبه‌های آن را توضیح نمی‌دهد. نظریه فرایند مخالف در دیدن رنگ‌ها در سال 1870 توسط ایوالد هرینگ ارائه شد. هرینگ خاطر نشان ساخت که برخی ترکیبات رنگ‌ها وجود دارد که ما هرگز آن‌ها را نمی‌بینیم، مثل سبز مایل به قرمز یا آبی مایل به زرد. نظریه فرایند مخالف می‌گوید که ادراک رنگ توسط فعالیت دو سیستم مخالف کنترل می‌شود: یک سازوکار آبی- زرد و یک سازوکار قرمز-سبز.
شما می‌توانید با مشاهده اثر «ردّ تصاویر»، نمایش طرز کار این سیستم‌های مخالف را برای خود به وجود آورید:
- یک مربع کوچک از کاغذ سفید را بردارید و آن را در مرکز یک مربع قرمز رنگ بزرگتر قرار دهید. (تصویر زیر را ببینید)
- به مرکز مربع سفیدرنگ برای حدوداً 30 ثانیه خیره شوید و سپس بلافاصله به یک کاغذ مسطح سفید رنگ نگاه کنید و چشمک بزنید تا «ردّ تصویر» را ببینید.
- «ردّ تصویر» چه رنگی دارد؟ شما می‌توانید همین آزمایش را با استفاده از رنگ‌های سبز، زرد و آبی تکرار کنید.
فرایند مخالف چگونه عمل می‌کند؟
فرایند مخالف از طریق فرایندی از واکنش‌های محرّک و باز دارنده عمل می‌کند. برای مثال، رنگ زرد واکنش مثبت (محرّک) و رنگ سبز واکنش منفی (بازدارنده) ایجاد می‌کند. این واکنش‌ها توسط نورون‌های مخالف کنترل می‌شوند. نورون‌های مخالف، نورون‌هایی هستند که نسبت به بعضی طول موج‌ها واکنش محرّک و نسبت به طول موج‌هایی که در بخش مخالف طیف قرار دارند واکنش بازدارنده دارند. طبق نظریه هرینگ، رنگ زرد نیز یک رنگ اصلی شمرده می‌شود. به عقیده او سه نوع گیرنده وجود دارد: یک گیرنده که به درجات مختلف درخشندگی پاسخ می‌دهد، و دو گیرنده رنگ یکی به عنوان مبنای ادراک قرمز- سبز و دیگری به عنوان مبنای ادراک آبی-زرد.
ترجمه: کلینیک الکترونیکی روان‌یار
منبع
"What is the Opponent-Process Theory of Color Vision?", Kendra Van Wagner
http://psychology.about.com
مقالات مرتبط
* ساختار یک سلّول عصبی
* روان‌شناسی رنگ‌ها
* نظریه دیدرنگی یانگ-هلمهولتز
|
